İhracatçı memnun, üretici dertli, satıcı beklentide

‘Dünya Kuru Kayısı Başkenti’ olarak adlandırılan Malatya’da 2022 yılı hasat dönemi tamamlandı. Dünya kuru kayısı üretiminin büyük bir kısmını karşılayan Malatya, çok sayıda ülkede ağızları tatlandırıyor. Türkiye’de 22 milyon kayısı ağacından 9 milyonunu bulunduğu Malatya’da hasat döneminin tamamlanmasının ardından yeni mahsul gün kurusu ve islimli sarı kayısılar tezgâhlarda yerini almaya başladı. Pandemi döneminde kilosu 30 liradan satılan kayısının fiyatı 90 liraya kadar çıkarken, kalitesine göre 150 liradan da alıcı buluyor. “125 TL’DEN SATIYORDUM ŞİMDİ 90-95 LİRA” Kayısı üreticisi Aliseydi Öztürk, gün kurusu kayısı satmak için Şire Pazarı’na geldiğini ifade ederek, “Piyasa biraz düşük, daha önceki sattığım dönemlerde iyiydi. Daha önce 125 TL’den satmıştım ama şimdi aynı kayısı 90-95 TL arasında alınıyor” dedi. Üretim aşamasının çok zor olduğunu dile getiren Öztürk, “Bugün bir ton ilaç bin 300 ila bin 450 lira arasında değişiyor. 450-500 lira ilacın ağaçlara atılması için para veriliyor. Serbest piyasa yapabilecek bir şey yok. Ağacın çoksa bir şeyler teşkil eder ama az olursa kurtarmıyor. Bunun yanında işçilik masrafı çok oluyor” diye konuştu. “FİYAT 30 LİRADAN 100 LİRAYA KADAR ÇIKTI” Kayısı ihracatçısı Mehmet Akif Eroğlu ise mevsimsel döneme bakıldığında kayısı satışlarının bekledikleri performansın dışında olduğunu söyledi. “Bu sene beklediğimiz performansı alamıyoruz” diyen Eroğlu, şunları söyledi: “Köylü fiyatı beğenmiyor, yurt dışı belirlenen fiyattan alım yapmıyor. Bu noktada biraz sıkıntı yaşıyoruz. Fiyatlar gayet yüksek, çiftçiye maliyeti üçte bir oranında bile yok. Çiftçi için fiyat gayet güzel ama hala memnun değiller. Geçen sene fiyat 30 liradan 90-100 liraya çıkınca bu sene ister istemez bu sene memnuniyetsizler. Fakat unuttukları bir şey var; ülkede enflasyon olduğu için sadece kayısı değil ülkedeki her şeyin fiyatı üçe katlandı. Bu sene öyle bir şeyin tekrar edeceğini düşünmüyoruz. Hatta ilerleyen süreçte satılmadığı takdirde kayısının fiyatının gerileceğini düşünüyorum.” Eroğlu, pandemiden önce kayısı satışlarının iyi olduğunu anımsatarak, “Kayısı fiyatı o dönemde 20-25 TL bandındaydı. Pandemi döneminde satışlar biraz durgunlaştı. Mahsul sıkıntılı olduğu için biraz fiyatı arttı. Enflasyon işin içerisine girince, dolarda artınca kayısının fiyatı da tavana gitti. Kalibresine göre fiyat değişiyor ama 80-90 TL arasında satılıyor. 60 liraya ve 120 liraya da kayısı olduğu için 80-90 lirayı ortalama olarak baz alıyoruz. Geçen yıl sezon başlangıcında 25-30 TL arasındaydı. Sonra 40 lira oldu, yılsonuna doğru da 90 lira seviyelerine ulaştı” bilgisini verdi. “FİYATI TARLAYI, GÜBREYİ, TRAKTÖRÜ BİLMEYENLER BELİRLİYOR” Kayısı üreticisi Ramazan Demir de pazara getirip sattığı kayısının köyde 20-25 gün önce 110 ila 115 lira arasında satıldığını kaydederek, “İhracatçının ayağına kadar getiriyoruz 80-90 en fazla 100 lira. Bu sene çok sıkıntılı, geçtiğimiz senelerde sabit bir fiyat vardı. Fiyat belliydi ona göre satıyorduk. Bu sene öyle bir çelişki var ki aynı kayısı köyde 110, pazarda 80 lira” dedi. Demir, kayısıda sabit fiyatın olmaması dolayısıyla ürünlerini satarken büyük sıkıntı yaşadıklarını ifade ederek, şunları söyledi: “Sahipsiz bir memleket. Kayısının sabit bir fiyatı olsa üretici de rahat getirir, ticaretini yapanda rahat alır. Piyasada sıkıntısız bir şekilde yürür gider. Köyde 110, burada 80 lira böyle bir memleket var mı? tonda 30 bin TL para ediyor, bu paraları kim yiyor? Bu seneki maliyeti de herkes iyi biliyor. mazotu, gübresi, işçiliği geçen senenin 3-4 katı. Üründe pahalı, geçen sene 30 lira olan kayısı bu sene 100 lira. Az bir şey değil ama sabit bir fiyatı yok. Bazıları 120 liraya satarken, bizim gibi garibanlarda 80 liraya satıyor. Nedeni taban bir fiyatının olmaması” “Kazanıyoruz ama hakkını da alamıyoruz” diyen Demir, “Kayısının hakkını yiyenler hiç bahçeyi, bağı görmeyenler. Malatya’nın büyük patronları kazanıyor. Bahçeye ayağı değmemiş, gübre nedir bilmez, traktör, çüt nedir bilmiyor ama kayısının fiyatını o belirliyor. Kayısının fiyatını devletin belirlemesi daha uygun değil mi ama yok. Malatya’nın kayısısından işçisinden tut ihracatçısına, hamalında kadar milyonlarca geçinen insan var ama taban fiyatı yok. Çiftçiye yazık değil mi?” ifadelerini kullandı. “KAYISININ FİYATI 3-4 KAT ARTTI” Kayısı ihracatçısı Hüseyin Tüzün ise kayısının para ettiğini belirterek, “Bu sene geçen seneye göre fiyatı 3-4 kat arttı. Pandemide bile etkilenmedi, o dönemde de güzel satış oldu. Bu sene köylü içinde güzel bir sezon oldu. Fiyat 3-4 kat arttığı için üreticide bu durumdan memnun” dedi. Tüzün, kayısının kalitesine göre fiyatının değiştiğini kaydederek, fiyatların 80 ila 120 TL arasında satıldığını belirtti. Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) kayısıda taban fiyat açıklaması yapmadığını dile getiren Tüzün, kayısıda sabit bir fiyatın belirlenmesinin daha iyi olacağını söyledi. “HERKES BÜTÇESİNE GÖRE KAYISI ALIYOR” Kayısı satıcısı Tolgahan Çakır da piyasadan dolayı kayısı satışında bir durgunluğun olduğunu ifade ederek, şunları söyledi: “İnsanların alım gücü düştü. 1 Ekim’de ihracat başlayacak, pazarda da satış olacaktır. Kayısı çok pahalandı. Sarı kayısıda şu an sıkıntı var çünkü üretici ürünü satmayıp bekletiyor. O yüzden bizde kayısı alamıyoruz.” Çakır, kayısının fiyatının kalitesine göre değiştiğini kaydederek, “Jumbo kayısı 140 ila 150 liradan satılıyor. Bir küçüğü 120 ila 130 lira arasında. Pandemi döneminde kayısı ucuzdu, satılıyordu. Şu an kayısı fiyatlarında artış olduğu için insanlar alamıyor. Herkes şu an bütçesine göre kayısı alıyor” dedi.