Göreve yeni başlayan Japonya Başbakanı Takaiçi Sanae’nin Tayvan Boğazı’na müdahale durumunda askeri güç kullanabileceğini söylemesi, Pekin yönetiminin resmi protestolarına ve seyahat uyarılarına yol açtı. Japonya-Çin ilişkilerinde tarihsel kaygılar yeniden gündemde.
Takaiçi’nin Tayvan açıklamaları gerilimi tetikledi
Japonya’nın ilk kadın başbakanı Takaiçi Sanae, 7 Kasım’da Diet’te yaptığı konuşmada, Tayvan Boğazı’na yönelik bir müdahaleyi “ülkesinin varlığını tehdit eden durum” olarak göreceğini ve savunma amaçlı güç kullanabileceğini açıkladı.
Bu açıklama, Pekin yönetiminin Tokyo’yu resmen protesto etmesine, Japonya’ya seyahat ve eğitim uyarıları yayımlamasına neden oldu.
Takaiçi, sözlerinin varsayımsal olduğunu belirtse de geri alma niyetinde olmadığını açıkladı.
Tarihsel kaygılar ve Japonya-Çin ilişkisi
Analistler, gerilimin sadece Tayvan meselesiyle sınırlı olmadığını, iki ülkenin birbirlerine dair tarihsel korkularını yansıttığını vurguluyor:
-
Çin, Japonya’nın geçmişteki işgal ve saldırganlıklarını hatırlayarak, Pasifik’te yeniden agresif pozisyon almasını istemiyor.
-
Japonya, Çin’in artan askeri gücü ve bölgesel egemenlik iddialarını kendi varlığı için tehdit olarak görüyor.
Takaiçi, geçmişte Japonya’nın savaş suçlarına ilişkin özür açıklamalarını eleştirmiş ve Yasukuni Tapınağı’nı ziyaret etmişti. Ayrıca Japon Anayasası’nın 9. maddesinin değiştirilmesini ve silahlı kuvvetlerin “ulusal savunma güçleri” olarak adlandırılmasını savunuyor.
Çin’in tepkisi
Çin Dışişleri Sözcüsü Lin Cien, 13 Kasım’da yaptığı açıklamada, “Japonya, Tayvan Boğazı’na müdahale etmek için askeri güç kullanmaya cüret ederse, bu bir saldırı eylemi olur ve Çin buna güçle karşılık verir” dedi.
Lin, Takaiçi’nin sözlerinin geri alınmasını talep etti, aksi halde Japonya’nın sonuçlarına katlanacağını ifade etti.
Diplomatik adımlar ve seyahat uyarıları
Çin, Japonya Büyükelçisi Kenji Kanasugi’yi Dışişleri Bakanlığına çağırarak protesto notası verdi.
Ayrıca, Çin Dışişleri ve Eğitim Bakanlıkları, Japonya’ya yönelik seyahat ve eğitim uyarıları yayımladı.
Askeri hareketlilik
Tayvan gerilimi sürerken, Japonya Savunma Bakanlığı 14 Kasım’da üç Çin savaş gemisinin Osumi Boğazı’ndan geçtiğini, 16 Kasım’da ise Japonya Sahil Güvenliği dört Çin sahil güvenlik gemisinin Doğu Çin Denizi’ndeki ihtilaflı adacıklar çevresine girdiğini duyurdu.
Her iki olayda da tehlikeli bir sürtüşme yaşanmadı ancak gerilimin devamı belirsizliğini koruyor.